Detagls davart l'ediziun nr. 22
mars 1996 annada 2 |
art. 116 | ||||||||
![]() |
|
||||||||
editorial
Rumantsch ed daplü co "buna not e dorma bain" (Guadench Dazzi) Cur ch’s tratta da la lingua rumantscha as mettan persunas d’utrò sco eir blers Rumantschs a far predgias da funeral. Eir in vista a la votumaziun da l’artichel da lingua, chi varà lö als 10 da marz, vain bler plont e bavü plüssas palormas. La gazetta Facts (11/1) disch da l’artichel 116: "Er schafft die Bedingungen für ein aktives Ableben. Dies Altersturnübungen sollte man der romanischen Sprache gönnen." Eir scha l’artichel para a prüma vista pac spectacular, schi s-chaffischa el finalmaing l’egualità dals drets tanter las quatter lingua svizras. I nu’s tratta d’ün artichel ne per finanziar ün funereal rumantsch ne per garantir o stabilir ün museum rumantsch suot tschêl avert, dimpersai el dess unicamaing spordscher üna basa per cha possans mantegner, sviluppar e viver nossa lingua i’l minchadi. Eir in vista al privel cha in 100, 200 o 300 ons stenda l’ultim Rumantsch propi la chomma, nun ha ingün il dret da cundannar già hoz a giuvens e giuvnas Rumantschas ad ün "schöner Sterben" (Facts). Tenor studis dals linguists dal tschientiner passà vessan nus dad esser già bel e morts, invezza che faina, nus eschan amo quia ed ans dispittain amo adüna sur dal möd sco ch’d es da’ns salvar. L’artichel po metter a disposiziun ils mezs ed il rom giuridic, per tuot il rest vaina da pisserar nus Rumantschs e Rumantschas. Nus pudain decider sco chi dess ir inavant cul rumantsch e che posiziun che’l dess avair in nos minchadi. Dumandada es però eir la regenza dal chantun Grischun chi as zoppa gugent davo consultaziuns, retscherchas e gruppas da lavur invezza d’avair il curaschi da preschentar soluziuns e models pussibels quai chi pertocca il future e la posiziun dal rumantsch in scoula, administraziun o i’ls mezs da massa. Sco s-chüsa pretendan politikers suvent cha’s possa far alch, be scha tuot ils Rumantschs e las Rumantschas sajan d’accord. Davo üna votumaziun ingo cha 60% dala populaziun ha vuschà da schi nu vain neir ingün politiker süll’idea da dir cha nu’s possa far nöglia, già cha 40% d’eiran cunter. La mancanza d’unità totala nu dess esser il motiv per metter ils mans in gialoffa! Perchè be mez morts nu’s dispittan. |
|||||||||
texts en questa ediziun
Bernard Cathomas (Tge porta il nov art 116?) — Anita Simeon (I dat bler da far!!) — Anita Simeon (Zapping è an/ena moda) — Dennis Adams (Artitgel 116 ord vista Americana) — Pia Plaz (Pertge?) — Martin Bundi (Romontsch – lungatg culs medems dretgs) — David e Werner Carigiet ("La giuventetgna rumantscha è il portasperanza dal linguatg rumantsch"– intervista cun Ruth Dreifuss) — PUNTS (Profil cun Georges Darms) — Gion Balzer Risch (Snowboard-Contest e Sens Unik) — Sara Hauschild (La renaschentscha dal telemarc) — Elvira Pünchera (Deschdoch pops cun ün sach farina – Anne Fine: Il proget dals poppins) — Werner Carigiet (Tge ch’ils Rumantschs vulevan adina savair dal rumantsch) |